Een onvermijdelijk besluit
Een aantal weken geleden moest ik de moeilijke beslissing nemen om mijn kat te laten inslapen. Ze leed al een tijd aan een aandoening die niet te verhelpen was en ze was in korte tijd erg achteruitgegaan. Ik maakte een afspraak bij de dierenarts om te overleggen wat hij kon doen om het lijden te verlichten. Eenmaal in de wachtkamer met mijn trillende en misselijke poes, kwam er een vrouw uit de spreekkamer met een leeg reismandje en een betraand gezicht. Stilletjes sloeg ik haar gade toen ze zo snel mogelijk afrekende en zich naar buiten spoedde, niet wetende dat ik een kwartier later dezelfde handelingen zou moeten verrichten.
Verdriet? ik wil het niet!
Thuis overviel mij het verdriet van de onomkeerbaarheid van het leven en het gemis van het trouwe dier dat de afgelopen tien jaar onderdeel van mijn leven was geweest. Steeds opnieuw zag ik voor me hoe zij door haar poten zakte na het toedienen van de dodelijk prik. In mijn hoofd ontstond een soort draaikolk met gedachten als ‘nooit meer zal ze me enthousiast begroeten, nooit meer hoor ik haar nageltjes over de vloer en strijkt ze met haar kop langs mijn benen.’ Iedere gedachte prikte pijnlijk in mijn maag, tot het daar aanvoelde als een donkere holte waar iets op brute wijze uit was getrokken. Halverwege de avond voelde ik paniek opkomen. Ik kon dit niet! Wat nu als ik dit verdriet niet kon hebben? Wat als het mij terug zou brengen naar depressiviteit, naar somberheid, en ik me voor altijd donker en verdrietig zou voelen vanaf nu? Weg met dit rotgevoel, ik wil dit niet! Ik voelde hoe mijn middenrif zich schrap zette, zich verhardde tegen de emotie.
Leren accepteren
Dat was het moment waarop ik mezelf ineens van een afstandje kon zien en ik mezelf een bekend patroon in zag gaan. Verdriet wegdrukken, dat stond ik op het punt om te gaan doen. Dat was wat ik altijd deed, in zo’n geval. En ik bedacht me dat ik nu een betere manier kende om met dit soort intense emoties om te gaan. Niet per sé gemakkelijker, maar wel vanuit respect en vriendelijkheid voor mezelf. Dus daar ging ik… heel bewust beleefde ik het verdriet tijdens die eerste lege dagen, waarbij ik vaardigheden uit Acceptance and Commitment Therapy (ACT) toepaste. Het verdriet bleef pijnlijk, maar het verschil was dat ik daar nu niet steeds tegenin probeerde te gaan. In plaats daarvan gaf ik het de ruimte, toonde ik er begrip voor en bleef ik achter mezelf staan, hoe lastig ik dat ook vond. En dat leverde vertrouwen in mezelf op voor toekomstige lastige situaties. Hieronder deel ik de vier onderdelen waar ik gebruik van heb gemaakt:
-
Laat de emotie toe, in etappes
Neem de tijd om ruimte te maken voor de emotie en er op bepaalde momenten even helemaal bij stil te staan. Ga bijvoorbeeld even zitten op een rustige plek en observeer in gedachten de emotie in je lichaam. Waar voel je de emotie het meest? Benoem de emotie en verwelkom deze. Wanneer je merkt dat je je in je emotie of gedachten verliest, richt je dan enkel even op de fysieke aspecten van je lijf. Volg een tijdje je ademhaling. Duw je voeten tegen de grond of duw je rug tegen de leuning van de stoel en voel bewust welke spieren je hierbij spant en welk contact je huid maakt tegen je kleding en de leuning. Keer dan weer terug naar de emotie en observeer deze als een soort onderzoeker. Wat voor kleur heeft de emotie? Welke vorm kun je hem geven? Verandert de emotie wanneer je er langer bij blijft? Je kunt deze stappen (aandacht voor de emotie en aandacht voor fysieke aspecten van je lijf) een aantal keer afwisselen.
-
Accepteer dit als pijnlijke periode
Wees aardig voor jezelf en accepteer dat deze periode moeilijk voor je is. Het is wat het is, en niet anders. Accepteren vind ik ontzettend moeilijk. Ik deed dit stapsgewijs, bijvoorbeeld door niet meteen alle spullen van de kat op te ruimen, maar iedere dag iets. Ook keek ik af en toe foto’s terug. Aan de ene kant pijnigde ik mezelf hierdoor met het gemis, maar aan de andere normaliseerde ik dit gevoel op deze manier. Het mocht er zijn, het was welkom. Hierdoor verloor ik mijn energie niet aan het vermijden van herinneringen en pijnlijke gevoelens.
-
Je bent niet alleen in je emotie
Wanneer je wordt overweldigd door een emotie kan het behoorlijk eenzaam voelen. Mij gaf het een beetje troost om terug te denken aan de vrouw die voor mij bij de dierenarts ook haar kat moest laten inslapen. Niet dat ik het haar toewenste natuurlijk… Maar ook al kende ik haar niet, wij deelden eenzelfde ervaring en dat besef maakte de randjes minder scherp. Het helpt daarnaast om je verdriet te delen met anderen die hetzelfde hebben meegemaakt of eenzelfde emotie kennen en zonder oordeel kunnen luisteren.
-
Houd je eigen tempo aan
Emoties verwerk je in je eigen tempo. Er is geen vaststaand schema voor diverse soorten verdriet. Je hoeft je dus niet schuldig of paniekerig te voelen wanneer jij denkt af te wijken van wat volgens jou normaal is. Ik voelde me schuldig toen het verdriet om mijn poes sneller afnam dan verwacht. We hebben echter geen directe controle over onze emoties. Ze komen en gaan, op hun eigen tempo. Het is niet helpend om jezelf hierin te vergelijken met anderen – vaak leidt dit juist tot een negatief oordeel over jezelf. Ik ging met mijn schuldgevoel hetzelfde om als met het verdriet. Opmerken, toelaten, onderzoeken en accepteren.
Oefening baart kunst
Ik hoop dat je hierbij wat aanknopingspunten hebt om zelf ook jouw lastige emoties toe te laten in plaats van ze te vermijden of te bestrijden. Het toepassen van opmerken, toelaten en accepteren vraagt wel wat oefening. Wees dus geduldig met jezelf wanneer dit niet altijd (meteen) lukt. Wanneer je oefent in het opmerkzaam zijn en accepteren van gevoelens tijdens gewone momenten, zul je hier profijt van hebben tijdens emotioneel zware momenten.
Wil je jezelf hierin ontwikkelen en vind je het fijn om wat ondersteuning te hebben? Dat kan in de vorm van een individueel coachingstraject of in de groepslessen van de workshopreeks ACT Different. Ik spreek je graag over de verschillende mogelijkheden!